Mè Đen

BẰNG KHEN - CÚP

MÈ ĐEN

Còn gọi là Hắc chi ma, Cự thắng tử, Hồ ma, Du tử miêu, được ghi đầu tiên trong sách Bản thảo với tên Hồ ma, Mè đen hay Vừng đen ( Semen Sesami) là hạt của cây Mè đen ( Sesamum indicum L, Sesamum indicum Dc, Sesamum orientale L) thuộc họ Vừng ( Pedaliaceae).

MÈ ĐEN

( Semen Sesami Indici)

Tính vị qui kinh:

Vị ngọt, tính bình, qui kinh Can thận.

Theo Y văn cổ:

Sách Bản kinh: vị ngọt tính bình.
Sách Bản kinh phùng nguyên: ngọt ôn.

Về qui kinh:

Sách Lôi công bào chế dược tính giải: nhập phế tỳ.
Sách Bản thảo kinh sơ: nhập túc thái âm kiêm nhập túc quyết âm, thiếu âm.
Sách Ngọc thu dược giải: nhập túc quyết âm can, thủ dương minh đại trường kinh.

Thành phần chủ yếu:

Sesami indicin, sesamolin, sesamol, oleic acid, linoleic acid, palmitic acid, arachic acid, glycerol, vitamin E, calcium.

Tác dụng dược lý:

A.Theo Y học cổ truyền:

Mè đen có tác dụng bổ ích tinh huyết, nhuận táo, hoạt trường. Chủ trị chứng tinh huyết hư tổn, đại tiện táo bón.

Trích đoạn Y văn cổ:

Sách Bản kinh: " bổ ngũ nội, ích khí lực, trưởng cơ nhục, điền não tủy".
Sách Danh y biệt lục: " kiện cân cốt, liệu kim sang, chỉ thống. trị hư nhiệt sau thổ huyết nhiều, làm sáng tỏ tai mắt".
Sách Thực hiệu bản thảo: " nhuận ngũ tạng, chủ hỏa chước ( nóng thiêu)".
Sách Nhật hoa tử bản thảo: " bổ trung ích khí, dưỡng ngũ tạng. trục phong thấp khí, du phong, đầu phong".
Sách Bản thảo kinh sơ: "Hồ chi ma khí vị bình hòa, không hàn, không nhiệt, là thuốc tốt, ích tỳ vị, bổ can thận ( ích tỳ vị bổ can thận chi giai cốc giả)".
Sách Bản thảo bị yếu: " bổ can thận, hoạt trường, làm đen râu tóc ( Ô tu phát)".

B.Kết quả nghiên cứu dược lý hiện đại:

1. Dầu Mè bôi lên niêm mạc có tác dụng làm giảm kích thích, chống viêm.

2. Có tác dụng giảm lượng cholesterol máu, phòng trị xơ cứng động mạch.

3. Dầu mè đen có tác dụng nhuận trường.

4. Là thức ăn nhiều chất dinh dưỡng đối với cơ thể.

Ứng dụng lâm sàng:

1.Trị đạm niệu: dùng 500g Mè đen, Hạch đào nhân 500g, tán bột mịn, mỗi lần uống 20g với nước ấm và ăn 7 quả táo, ngày 3 lần, uống hết thuốc là 1 liệu trình. Đã trị nhiều ca viêm thận mạn, thận hư nhiễm mỡ, thường là hết đạm niệu sau 1 liệu trình ( Mã chiêm Thúc, Chi ma đào nhân trị đạm niệu, Báo Trung y Hà bắc 1985,6:21).

2.Trị các bệnh cao huyết áp, xơ cứng động mạch, suy nhược thần kinh: có triệu chứng can thận âm hư như đau đầu, chóng mặt, hoa mắt, ù tai, huyết hư, chân tay tê dại, âm hư hiếp thống, tiện táo, dùng bài:

Tang chi ma: Tang diệp 1 cân ( tán bột mịn), Mè đen 4 lạng ( chưng chín giã nát), dùng nước làm hoàn, mỗi lần uống 6 - 12g.

3.Trị táo bón do khí hư: Mè đen sao tán bột 1 - 2 muỗng canh, trứng gà 1 quả, trộn đều, đỏ nước sôi thành hồ, thêm ít đường mật trộn vào uống. Trị chứng thận hư.

4.Giới thiệu một số bài thuốc kinh nghiệm:

Trị cao huyết áp: Mè đen, Hà thủ ô, Ngưu tất lượng bằng nhau, tán nhỏ, dùng mật viên, ngày uống 10g x 3 lần.
Thuốc lợi sữa: Mè đen sao qua, giã nhỏ cho thêm ít muối ăn hàng ngày cho lợi sữa, Có thuốc gia Hoàng kỳ, Đương qui, Đảng sâm, Xuyên sơn giáp, Vương bất lưu hành.
Trị trẻ con Xích bạch lî: Dầu mè 5 - 10g tùy theo tuổi, hòa với mật ong uống.

Liều lượng và cách dùng: